prof. dr hab. Łukasz Błaszczak

profesor nauk prawnych, cywilista, specjalista w zakresie postępowania cywilnego, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, radca prawny. Arbiter orzekający w postępowaniach prowadzonych przed Sądem Arbitrażowym przy Konfederacji Lewiatan w Warszawie. Redaktor naczelny kwartalnik ADR. Arbitraż i Mediacja. Autor przeszło stu czterdziestu publikacji naukowych. Wspólnik spółki prawniczej w siedzibą we Wrocławiu. W praktyce zawodowej specjalizuje się w postępowaniach sądowych i arbitrażowych. Uczestniczył w wielu skomplikowanych procesach sądowych i reprezentował liczne podmioty zarówno publiczne, jak i prywatne.

Streszczenie do tematu wystąpienia

Regulacja art. 2781 kodeksu postępowania cywilnego jest regulacją nową, która została wprowadzona nowelizacją z 2019 r. W postępowaniach wszczętych przed wprowadzeniem przytoczonej regulacji opinia sporządzona w innej sprawie mogła być wykorzystana wyłącznie jako materiał dowodowy mający znaczenie dla dokonania ustaleń wymagających wiedzy specjalistycznej wyłącznie, gdy druga strona wyraziła na to zgodę. W przeciwnym razie taka opinia była traktowana jako dokument podlegający ocenie wg innych kryteriów, aniżeli dowód z opinii biegłego. Opinia była traktowana tożsamo z pozasądową ekspertyzą, tj. jako dokument prywatny. Ustawodawca uzależnia możliwość uznania opinii sporządzonej w innym postępowaniu za dowód z opinii biegłego na potrzeby postępowania cywilnego od kumulatywnego zaistnienia dwóch przesłanek. Po pierwsze, musi to być opinia sporządzona na zlecenie uprawnionego organu władzy publicznej, po drugie – ma być przeprowadzona w postępowaniu prowadzonym na podstawie odrębnych przepisów ustawy. Ustawodawca nie ogranicza przy tym dopuszczalności wykorzystania w toku postępowania cywilnego opinii sporządzonej na potrzeby innego postępowania poprzez wskazanie typów postępowań czy też organów zlecających opracowanie opinii.

Oznacza to, że poprzez dodanie art. 2781 KPC usankcjonowano możliwość dopuszczenia i przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, która została sporządzona w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę, tj. w postępowaniu karnym, administracyjnym, cywilnym, a także innym postępowaniu regulowanym odrębnymi aktami prawnymi.

Regulacja dopuszczająca możliwość wykorzystania w toku postępowania sądowego dowodu z opinii sporządzonej na zlecenie organu władzy publicznej w innym postępowaniu ma istotne znaczenie procesowe, bowiem do 6.11.2019 r. walor dowodu z opinii biegłego miał jedynie dowód dopuszczony i przeprowadzony przez sąd orzekający w danej sprawie.

Odnosząc brzmienie art. 2781 KPC do naczelnych zasad postępowania cywilnego, trzeba dostrzec, że ta regulacja stanowi wyjątek od wyrażonej w art. 235 § 1 KPC zasady bezpośredniości, zgodnie z którą postępowanie dowodowe odbywa się przed sądem orzekającym, chyba że sprzeciwia się temu charakter dowodu albo wzgląd na poważne niedogodności lub niewspółmierność kosztów w stosunku do przedmiotu sporu. Nie należy traktować możliwości wykorzystania w toku postępowania sądowego dowodu z opinii sporządzonej na zlecenie organu władzy publicznej w innym postępowaniu jako alternatywy dla realizacji zasady bezpośredniości (jak w przypadku przeprowadzenia dowodów z użyciem nowoczesnych rozwiązań technologicznych – np. wideokonferencji), ale jako dopuszczalny przez ustawodawcę wyjątek. Możliwości alternatywnej realizacji zasady bezpośredniości ewoluowały wraz z wdrażaniem nowoczesnych technologii i ich wykorzystaniem przez wymiar sprawiedliwości.